Tohum Morfolojisi

ENDOSPERM

 Döllenmeden sonra besi doku büyümesini sürdürürken tohum besin maddesi ve su alımını artırır.Tohumlar büyüme ve gelişmesini tamamlayarak yeni bitki fotosenteze başlayıncaya kadar geçen sürede gereksinimini karşılayacak kadar bitki besin maddelerini içermelidir.Endosperm farklı depo maddelerinden oluşur.Bunlar protein,karbonhidrat(nişasta ve eriyebilir şeker),lipit,organik fosfat ve değişik inorganik maddelerden oluşur.Tohumların depo maddeleri türlere göre farklılıklar gösterir örneğin bezelyede protein içeriği % 24 ,yağ içeriği %6,azotsuz madde içeriği de %56'dır.Mısır tohumunda ise protein %11,yağ içeriği %5,azotsuz madde içeriği de %75'tir.

 Sebze tohumları endosperminin olup olmamasına göre 2'ye ayrılır;

1-Endospermalı tohumlar:Sebze tohumlarının büyük çoğunluğu endosperme sahiptirler.

2-Endospermasız tohumlar:Lahanagiller,kabaklar,fasulye buna örnek olarak verilebilir.Embriyo tohum içindeki alanı tamamen doldurur ve 2 tane büyük kalın kotiledon olur.Kotiledonlar büyük miktarda nişasta ve protein ayrıca şeker,lipit ve enzim içerirler.

 EMBRİYO

Tohumun yaklaşık %1'ini oluşturan embriyo yeni bitkiyi meydana getirecek olan kök(radisil),sapçık(hipokotil),gövde taslağından oluşur(plumula) en uç kısımda ise kotiledon yapraklar bulunur.Tohumlarda embriyonun bulunuş yerleri türlere göre farklılık gösterir.Örneğin tatlı mısırda testanın altında ve kenarında kuşkonmaz,biberde,domateste,patlıcanda endospermde gömülü pancar ve ıspanakta testanın altında ve endospermin çevresinde baklagillerde ve lahanagillerde mikropil ucunda marul ve kabakgillerde ise testanın uç kısmında bulunur.

Tohum Morfolojisi

Tohumlar büyüklük,endosperm bulunup bulunmaması,tohum kabuğunun rengi ve şekli vb. özellikler yönünden 3 farklı kısımdan oluşur.Bunlar tohum kabuğu,endosperm ve embriyodur.

TOHUM KABUĞU

 Döllenmeden sonra integümentler tohum kabuğu haline dönüşürken bir çok yapısal değişiklik gösterirler.(tohum kabuğu integümentlerin değişime uğrayıp sertleşmesi ile oluşurlar)

Tohum kabuğunun görevi:

1.Embriyo ve endospermi kurumadan,mekaniksel etkilerden,uygun olmayan ısı koşullarından,ayrıca böcek ve mantari hastalıklardan etkilerden korur.

2.Tohumun dış kısmındaki özel yapılar ile tohumların birbirlerinden ayrılmasını sağlar.

Not:Sebze tohumları kabuk yapıları yönünden 3 grupta incelenir

a- 2 tane integüment + mekanik olarak kuvvetli tohumlar(kuşkonmaz,bahçe pancarı,bamya)Bunlarda tohumun yumuşaması için ön ıslatma yapılmalı.

b- 2 tane integüment + mekanik olarak zayıf tohumlar(lahanagiller,marul)

c- Tek integüment'ten oluşan tohumlar (diğer sebze tohumu türleri)

 Tohumun %10'luk payı tohum kabuğuna,%1'lik payı generatif üreme organına,%80'lik payıda endosperme aittir.

Patlıcanlarda Hasat ve Muhafaza

Tohum ekiminden 100-150 gün,fide dikiminden 70-85 gün sonra meyveler olgunlaşabilir.Meyveler hasatta büyük,parıltılı ve renk olarak derin mor renkli olmalıdır.Meyvenin kenarına baş parmağımızın tırnağı ile hafifçe bastırdığımız da bir iz kalırsa(basık halde kalırsa)meyve olgunlaşmış demektir.Uzun ve Japon patlıcanları ise parmak veya küçük sosis büyüklüğüne geldiklerinde hasat edilebilirler.Eğer meyveler renk olarak donukluk gösteriyorlarsa ve tohum renkleri kahverengiye dönmüşse meyve aşırı olgunlaşmış demektir.Bu durumdaki meyveler pazar değerlerini kaybetmişlerdir.Mutlaka ayrı değerlendirilmeleri veya atılmaları gerekir.

Patlıcanlarda normal şartlarda yetiştiricilik sonucu fide dikiminden 6-8 hafta sonra çiçeklenme ve meyve tutumu başlar ilk meyvelerin hasat olgunluğa gelmeleri için 3 haftalık bir süreye daha ihtiyaç duyulur.Daha önce belirtildiği gibi bitki üzerinde bırakılan meyveler düzgün,parlak görüntüsünü kaybederler.Sonuçta meyveler yeşilimsi bronz renge dönerler.Bu durumdaki meyvelerde tohumlar koyulaşır ve sertleşir,meyve eti sertleşerek yapı olarak süngerimsi bir yapı alır ve acılaşmaya başlar.

Meyveler çanak yapraklarının veya meyvenin meyve sapına bağlandığı yerin yaklaşık 2 cm altında keskin bir bıçak veya makasla geçilerek hasat edilirler.Meyve hasattan sonra silinip temizlenerek veya yıkanarak düzgün parlak rengin görüntüsü artırılmış olur.

Meyvelerle uğraşırken,sınıflama ve ambalajlama yaparken dikkatli olunması gerekir.Meyve üzerinde bırakılan meyve saplarının diğer meyvelerin nazik kabuklarını zedelemesine izin verilmemelidir.

Ortalama verim:Her 3 metrelik bitki sırasından 10 kg civarında patlıcan meyvesi elde edilebilir.

Muhafaza:7-10 (°C) sıcaklık ve %90 oransal nemin bulunduğu ortamlarda bir hafta muhafaza edilebilirler.7 (°C)'nin altındaki sıcaklıklarla patlıcan meyveleri üşüme zararı gösterir ve sonuçta çürümeye başlarlar.

Patlıcanın Kültürel Uygulamaları

Standart patlıcanlar yumurtaya benzer parlak ve düz 15-25 cm boyunda morumsu siyah meyveler oluştururlar.Uzun ve ince şekilli olan Japon patlıcanları daha ince bir kabul ve lezzetli bir meyve eti oluştururlar.Standart ve minyatür patlıcanlar topraksız ortamlarda da yetiştirilebilir.Ancak standart patlıcanlar daha fazla ürün verirler.

Beyaz,süs olarak kullanılan çeşitler yenilebilir olmalarına rağmen yeme kaliteleri düşüktür.Yetiştirme mevsimi boyunca ılıktan sıcağa kadar değişen hava şartları patlıcanların daha yüksek verim vermesine sebep olurlar.

Patlıcan tohumları 21-32  (°C) 'ler arası sıcaklıklarda hızlı bir çimlenme yüzdesi gösterirler.Bitkiler dişarıya dikilmeden 8-9 hafta iç şartlarda yetiştirilebilirler.Düşük sıcaklıklar toprak üstü organları ve köklerin büyümesini durdurur.Buda bitkinin gücünü azaltır,verimini düşürür.

Basit örtü altı sistemleri kullanılması ile kışları çok sert geçmeyen yerlerde ilkbaharda yapılan dikimlerde bitkiler dondan korunabilir.Patlıcanlar sıcak havalarda iyi performans göstermelerine rağmen iyi drene olan topraklarda yetiştirilmeleri gerekir.Çok nemli yerlerde yetiştirilmeleri tavsiye edilmez.

Bazı yetiştiriciler bitkiler 20 cm olduklarında tepe alma yaparak veya tepeyi bükerek yan dallanmayı artırırlar.

Meyveler tam olgunlaştırmadan hasat edilmeleri gerekir.Hasat zamanın tam olgunluktan meyvenin alabileceği büyüklüğün 2/3'üne ulaştığında anlaşılabilmektedir.

Olgun meyveler bitki üzerinde bırakılırsa veya geç hasat edilirse bitkinin toplam verimi azalır.Patlıcanlar Verticilium solgunluğa çok hassas olduklarından mutlaka rotasyon içerisinde yer almalıdırlar.Yani üst üstte aynı alana dikilmemelidirler.

Patlıcan Yetiştiriciliği (Solanum melangena )

Çevresel İstekleri : Patlıcan güneşli alanları sever.İyi drene olan ve yüksek organik maddece zengin toprakları sever.Besin maddece zengin toprakları sever.ph 6.0-7.0 arasında olmalıdır.21-30 (°C) sıcaklıkta,nem isteği orta dereceli olmalıdır.Patlıcan çeşitli ekolojik şartlara bağlı olarak %0.2-46.8 oranında değişmek üzere ortalama % 6.75 oranında yabancı döllenme göstermektedir.

Dikim:İlkbaharda ilk don tehlikesi geçtikten ve toprak tamamen ısındıktan sonra dikim yapılmalıdır.Dikim tarihinden 6-8 hafta önce iç şartlarda tohum ekimine başlanmalıdır.Dikim mesafeleri sıra üzeri 45-60 cm,sıra arası 75-90 cm olacak şekilde dikim yapılmalıdır.Dayanıklılığı çok hassas olan bir sebzedir.

Gübreleme İhtiyacı: Topraktan aşırı derecede besin maddesi kaldıran bir sebzedir.3 m uzunluğundaki her sıraya 33-0-0 oranlarında 20 g gübre verilmelidir.

Bahçe Tesisi

Kış ayları çok sert geçmeyen yerlerde sonbahar ve kışın dikim yapılabilir.Kış aylarında şiddetli don olan yerlerde ilkbahar dikimi uygundur ancak geç kalınmamalıdır.Fidanlar gerektiğinde bahçede bir kenara hendeklenerek dikime kadar bekletilebilir.

Sıra arası 2.0-2.5 m

Sıra üzeri 0.4-1.0 m

Sıra üzeri 1.0 m (Ocak sistemi için)

Dikilecek ahududu fidanlarından kök tuvaleti yapılır,fazla uzun kökler kesilir.Fidanlar önceden hazırlanan yerlerine dikilir ve ayakta bastırılır.Dikim derinliği,fidanın kök boğazının tamamı toprak içinde kalacak şekilde ayarlanır.Dikimin hemen arkasında can suyu verilir.Dikimden sonra fidanın tepesi 20-30 cm'den itibaren kesilir.Dikim yılında meyve alınmak istenirse fidanın tepesi 40-60 cm'den kesilebilir.

Bahçe Yerinin Seçimi ve Hazırlığı

Bahçe Yerinin Seçiminde

1.İklim ve toprak istekleri

2.Su kaynaklarına yakınlık ve sulama suyu temini

3.İşçi temini

4.Nakliye ve pazar durumu

5.Meyve işleyen kuruluşları yakınlık

Bahçe Toprağının Hazırlığı

Toprak hazırlığına yaz aylarında başlanır.Derin bir sürümden sonra 3-5 tonda çiftlik gübresi verilerek ikinci bir sürüm daha yapılır.Fosforlu ve potasyumlu gübrelere ihtiyaç duyuluyorsa bu sırada bunlar da verilir.Bahçede telli terbiye sistemi uygulanacaksa sistemin direkleri de bu sırada dikilebilir.Dikim sistemi ve dikim aralıkları belirlenerek 30-40 cm derinlik ve genişlik çiziler açılır.

Sürüm sırasında verilmemişse çiftlik gübresi ve ticari gübreler tavsiye edilen miktarlarda bu çizilere de uygulanabilir.Üst toprak ve çiftlik gübresi karıştırılarak çiziler doldurulur dikime kadar bekletilir.