Fidanlık organizasyonunda başarıyı etkileyen en önemli faktörlerden biri lokasyon olduğu için fidanlık yerinin seçiminde çok dikkatli davranılması gereklidir.İklim ve toprak koşulları yanı sıra sulama suyunun durumu da fidan üretimi için önemli olan faktörlerdendir.Genel olarak bir yerde fidanlık kurulurken fidan yetiştiriciliğini etkileyen faktörlerden,sadece ekolojik değil ekonomik faktörler de dikkate alınmalıdır.Fidanlık yerinin seçimini etkileyen faktörleri 3 grup altında incelemek mümkündür.
Ekolojik Faktörler:İklim,fidan ve damızlık yetiştirmek için uzun bir gelişme periyodunun olması ve mümkünse yağışların bütün bir yıla yayılması arzulanır.Ancak ülkemizde genellikle,yağışlar kış ve ilkbahar aylarında meydana gelmekte,bitkilerin vejetasyon döneminin büyük bir bölümünde hemen hemen yağış hiç olmamaktadır.İdeal bir fidanlığın bulunduğu bölgede yağışların yıl içine dengeli dağılması;ekim,dikim ve söküm işlemlerinin yapıldığı dönemlerde ise minimum yağış olması arzulanmakla birlikte böyle bir alan bulmak imkansızdır.Bu nedenle fidancılığın yapılacağı yerlerde ekstrem sıcaklıkların meydana gelmemesi,özellikle çok hızlı değişimlerin olmaması,şiddetli,aşırı yakıcı,kurutucu veya dondurucu rüzgarlar ile dolu yağışının olmaması arzulanır.Elbette bölge olarak özelliklere sahip olmayan bazı yerlerde,mikroklimalara rastlamak mümkün olduğu da göz ardı edilmemelidir.
Topoğrafya,Arazi nispeten düz olmalı,dik eğimli yerler fidancılık için seçilmemelidir.Çok eğimli yerler,toprak tabakasının çok ince olması ya da erozyonun çok şiddetli olması gibi olumsuzlukları nedeniyle istenmez.Arazinin drenajı uymadığı yerlerde fidanlıklar kurulmalıdır.Sık sık baskınların olduğu yerlerde özellikle damızlıklarda,daha yoğun hastalıklara rastlanılmaktadır.
Toprak yapısı,Saksıda yapılacak yetiştiricilik açısından toprak önemli olmamakla birlikte,arazide yapılacak fidancılık için son derece önemli bir faktördür.Arazide yapılacak yetiştiricilikte anaçlığın tipine göre ideal toprak tipi değişebilir.Örneğin,çöğürler ve çıplak köklü bitkiler için yağıştan veya sulamadan sonra kaynak tabakası oluşturmaması nedeni ile kumlu veya kumlu tınlı kolay,çabuk tava geldiği için bitkilerin sökümü sırasında zararlanmalar çok az olur ve işleme kolaydır.Eğer fidanlar topraklı olarak satılacaksa.yani topraktan sökülürken köklerin çevresinde bir miktar toprak kalması arzulanıyorsa,bu takdirde milli tınlı veya killi tınlı topraklar arzu edilir.
İyi kalitede fidan üretimi için toprağın iyi bir fiziksel yapıya ve poroziteye sahip olması gereklidir.Bu,özellikle toprağın havalanması,bitkilerin besin elementlerinden yararlanmaları ve mikroorganizma faaliyeti açısından son derece önemlidir.Fidancılık yerinin granüler veya ince taneli toprak iyi bir topraktır.Bu topraklar yağışlardan sonra kolaylıkla drenajı sağladıkları gibi,bitki için gerekli nemi tutarlar.Fidanlık yerinin seçiminde toprak drenajı son derece önemlidir.Özellikle kışın toprağın tamamen su ile doygun halde olması istenmeyen bir durumdur.Toprak işlemesi ve ekim dikim işlemlerinin kaynağı,ayrıca kök gelişimi açısından fidanlığın aşırı taşlık olmamasına özen gösterilmelidir.
Odunlu bitkilerin yetiştiriciliğinde toprak reaksiyonu pH 5-7.2 arasında olmalıdır.Eğer pH 7.2'nin üzerinde olursa,iyi sonuç alınmaz,pH'ı düşürmek çok maliyetli bir işlemdir.Asitli topraklarda da yetiştiricilik için uygun olmamakla birlikte pH'ı yükseltmek düşürmeye göre maliyeti daha düşük bir işlemdir.
Toprağın verimlilik durumu gübreleme ile düzeltilebilmekle birlikte mümkünse verimli,besin maddesi açısından dengeli olan yerler fidancılık için seçilmelidir.Kalsiyum ve magnezyum'um toprakta fazla miktarda bulunması,bazı iz elementlerin eksikliklerine neden oldukları için bu besin maddelerinin içeriğinin yüksek olduğu topraklar tercih edilmemelidir.Fidancılık yapılacak toprakların %2-5 organik madde içermesi,nematod,böcek,hastalık yapan organizmalardan ari olması,ayrıca mümkünse fazla yabancı ot bulunmaması arzu edilir.Aşırı miktarda herbisit kalıntısının bulunmaması da istenilen diğer diğer bir özelliktir.
Fidancılık toprak yorgunluğu son derece önemlidir.Bu nedenle yeni sökülen meyve bahçelerinin bulunduğu araziler fidanlık yeri olarak seçilmemelidir.
Su:Fidancılık yapılacak yerde fidanlığın büyüklüğü ve kapasitesine yetecek miktarda sulama suyu kalitesi iyi olan bir su kaynağı bulunmalıdır.Sulama suyu olarak kullanılacak kaynağın alkali ve tuz içeriğinin fazla olmaması,ayrıca endüstriyel atıkları da içermemesi gereklidir.Genç bitkiler tuza karışı daha hassas oldukları için sulama suyunun tuz içeriğinin düşük olması çok önemlidir.Kalsiyum içeriğinin 500 ppm den daha yüksek olması toprağın pH değerinin yükselmesine neden olur.Ayrıca sodyum ve bor açısından da dikkatli olunması gereklidir.Çünkü ülkemizde bazı yerlerde bu iki element açısından bitkide toksiteye neden olabilecek düzeyde sular bulunmaktadır.Sulama suyu olarak kullanılacak suyun sodyum adsorpisiyon kapasitesi 10 ppm ve bpr içeriği de 1,5 ppm den daha az olmaluıdır.Bu değerler sulama tipine göre de değerlendirilmelidir.
Hava:Fidanlık için seçilecek yerde hava kirliliği konusuna da mümkün olduğunca dikkat edilmeli,kükürt dioksit,hidrojen florür.ozon gibi gazların yoğun olduğu yerler olan sanayi tesislerinin,trafiğinin fazla olduğu ve elektrik santrallerinin yakınlarında fidanlıklar kurulmasına özen gösterilmelidir.
Ekonomik Faktörler:Arazi bedeli:Fidancılık yapılacak arazinin elbette ucuz olması arzulanır.Ancak şehre yakın yerlerde arazi fiyatları oldukça yüksektir.Eğer arazi satın alınmayıp,kiralama yoluna gidilecekse,bu durumda mümkün olduğunca uzun süre(en az 10 yıl)için kiralanmalıdır.
İşçilik:Fidancılık yoğun bir işçilik gerektirmektedir.Özellikle bazı dönemlerde yoğun işçi talebine ihtiyaç duyulmaktaydı.Bazı dönemlerde ise,işçi ihtiyacı az olduğundan,yılın her dönemi aynı miktarda işçiyi,işletmede istihdam etmek mümkün olamadığı gibi ekonomik de olmamaktadır.Bu neden ihtiyaç duyulduğu zaman gerektiği miktarda işçi ihtiyacının sağlanabileceği bir yörede fidanlık kurulmalıdır.
Alt yapı:Fidanlık olarak seçilecek yerde elektrik bulunmalıdır.Ayrıca,akar yakıt ihtiyacının da kolaylıkla sağlanabileceği bir bölgede fidanlık kurulması önemli olmakla birlikte,bunu depolamak için de fidanlık içinde veya yakınında gerekli alt yapının bulunması gereklidir.Fidanlıklar için ulaşım kolaylığı da önemlidir.Çünkü üretilen fidanların pazarlanması başta olmak üzere,üretim için ihtiyaçların karşılanabilmesi açısından ulaşım kolaylığının olması avantaj sağlar.Bu nedenler karayolunun düzgün olduğu alanlara yakın yerlerde fidanlıklar kurulmalıdır.Ayrıca,yerinde satışlar açısından işlek olan güzergahın sağ tarafında bulunan fidanlıklar,ulaşım kolaylığı açısından daha avantajlı olabilir.
Rekabet:Yeni bir işe başlarken olduğu gibi bir bölgede fidancılığa başlarken,ülkenin genel durumunu,üretim miktarını,ne kadar ve hangi türlerde nasıl fidana ihtiyaç olduğunun incelemesi yanı sıra,fidancılık yapılması düşünülen bölgedeki fidancılığın durumu da irdelenmelidir.Diğer fidanlıkların durumu hakkında bilgi sahibi olduktan sonra,o bölgede fidancılığa başlanılıp başlanılmayacağına karar verilmelidir.Ayrıca,bazı alet ekipmanların ortak kullanım,işçi sağlama gibi olanaklar açısından da çevredeki fidanlıklar veya benzeri tarımsal işletmelerin varlığı ve bunların alt yapıları da önem taşımaktadır.
Sosyal Faktörler:Fidanlığın kurulmasında ve gelişmesi üzerine birçok sosyal faktör etkili olabilir.Bölgede ya da yakın çevrede nüfusun artması,refah düzeyinin yükselmesi fidan talebinin artmasına neden olabilir.Genel olarak fidanlık,fidan talebi yüksek olan ve olabilecek yerlerde kurulması gerektiğinden,fidanlık yeri seçilirken bu nokta da göz önünde tutulmalıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder